Badania ekspertów opublikowane w The Lancet w 2010r

W prestiżowym periodyku medycznym The Lancet ukazało się kolejne zestawienie najpopularniejszych narkotyków. Raport naukowców, z którymi współpracował m.in. David Nutt – były brytyjski ekspert rządowy do spraw narkotyków, ukazuje ranking szkodliwości różnych używek.

Profesor Nutt badał 20 używek, w tym tytoń, marihuanę, metaamfetaminę, ekstazy, heroinę czy alkohol. Każda z badanych substancji była punktowana pod kątem możliwości wyrządzenia krzywdy użytkownikowi. Sprawdzano zagrożenie związane z odniesieniem ran, uzależnieniem się, uszkodzeniem mózgu czy stratami społecznymi takimi jak utrata pracy czy zniszczenie związku. Prowadzono też badania na poziomie społeczeństwa szacując takie problemy jak wzrost przestępczości, upadek społeczności lokalnych, problemy w rodzinach i inne koszty, jakie poszczególne używki generują w społeczeństwie…

Badania wykazały, że najbardziej niebezpiecznymi używkami z punktu widzenia osób indywidualnych są heroina i crack. Gdy jednak wzięto pod uwagę zagrożenia dla osób indywidualnych i dla społeczeństwa, najbardziej niebezpieczny jest alkohol. Na kolejnych miejscach uplasowały się heroina, crack, metaamfetamina i kokaina w proszku. Szóste miejsce zajął tytoń, a siódme amfetamina. Marihuana uplasowała się na ósmej pozycji, a posiadające złą sławę ecstazy, na… czternastej, wraz z czuwaliczką jadalną i sterydami anabolicznymi. Najmniej niebezpieczne w zestawieniu Nutta okazały się grzyby halucynogenne.

FRAGMENT RAPORTU Z BADAŃ

WSTĘP

Wszelkie narkotyki w tym alkohol i tytoń są poważnym zagrożeniem dla jednostek i społeczeństwa. Między innymi, dlatego niektóre z nich są zakazane przez ONZ w Jednolitej Konwencji o Środkach Odurzających z 1961 roku oraz w Konwencji o Substancjach Psychotropowych z roku 1971.

Podczas gdy niektóre z narkotyków są nielegalne, inne znajdują się w sprzedaży na określonych warunkach (kryterium wieku, akcyza). Inne powstały i zostały zakazane dopiero niedawno np. mefedron. Wciąż występują wątpliwości, co do realnej szkodliwości wszystkich popularnych substancji odurzających.

W celu zapewnienia lepszego poradnictwa dla decydentów politycznych w dziedzinie zdrowia, bezpieczeństwa publicznego oraz opieki społecznej, narkotyki powinny być odpowiednio przebadane i ocenione. Nie jest to zadaniem łatwym, ponieważ mogą one wywoływać szkody na różnych płaszczyznach.

W poprzednim badaniu szkodliwości narkotyków przeprowadzonym przez ekspertów The Lancet uwzględniono tylko niektóre, najważniejsze kryteria szkody. Nowe badania ukazują wyniki bardziej skomplikowanej analizy wielokryterialnej stosowanej dla badania złożonych problemów. Metody badań zostały opracowane 4 czerwca 2010 roku.

 

 

METODOLOGIA

Analizy dokonano w dwóch etapach. Podczas spotkania Brytyjskiej Rady Doradczej ds. Narkotyków (ACMD) opracowano kryteria szkodliwości. Opracowano 16 rodzajów szkód, jakie mogą przynieść narkotyki. Dziewięć z nich odnosi się do szkód indywidualnych, czyli takich, które ponosi sama jednostka używająca danej substancji. Pozostałe siedem to szkody dla otoczenia, te, które jednostka zażywająca narkotyk wyrządza swojemu otoczeniu. Ponadto szkody zostały podzielone m.in. na psychiczne, fizyczne i społeczne. Szkic nr 1 obrazuje kolejne etapy wyłaniania konkretnych rodzajów szkód.

 

 

W czerwcu 2010 roku zostało zwołane spotkanie pod przewodnictwem Niezależnego Komitetu Naukowców ds. Narkotyków (ISCD) – nowopowstałej niezależnej od rządu organizacji zrzeszającej ekspertów. Celem spotkania było rozpoczęcie badań przy zastosowaniu opracowanej analizy wielokryterialnej nad 20 reprezentatywnymi substancjami odurzającymi.

Grupa naukowców powstała z grona ekspertów ISCD oraz dwóch zewnętrznych ekspertów specjalizujących się w tzw. legal highs (używki legalne, tzw. dopalacze). Eksperci posiadają bardzo rozległą wiedzę na temat uzależnień, szkód zdrowotnych i społecznych oraz wszelkich badań związanych z używkami. Przy opracowywaniu grupy badawczej wzięto pod uwagę wszystkie wątpliwości i możliwości występowania konfliktów interesów. Organizatorem spotkania był niezależny specjalista ds. modelowania analizy decyzji. Po otwartej, wnikliwej dyskusji oceniano kolejne substancje na podstawie poniższych kryteriów szkodliwości.

 

 

KRYTERIA SZKODLIWOŚCI

1. Specyficzna śmiertelność

Jest to śmiertelność powodowana przez daną substancję, wyrażona jako stosunek dawki śmiertelnej do przeciętnej dawki przyjmowanej przez dorosłego człowieka.

 

2. Powiązana śmiertelność

Jest to zakres, w jakim życie jest skrócone poprzez używanie danej substancji np. wypadki drogowe, HIV, nowotwory, samobójstwa.

 

3. Szczególne szkody

Są to szczególne szkody wywoływane przez substancję dla zdrowia fizycznego np. marskość wątroby, drgawki, udary mózgu, kardiomiopatia, choroba wrzodowa żołądka.

 

4. Powiązane szkody

Związane z narkotykami szkody dla zdrowia fizycznego, w tym konsekwencje używania danych substancji, na przykład niechciane działania seksualne, samookaleczenia, zarażania wirusami krwiopochodnymi, rozedma płuc, uszkodzenia od iniekcji.

 

5. Zależność

Zakres, w jakim lek tworzy skłonność lub chęć do dalszego korzystania pomimo negatywnych konsekwencji (ICD 10 i DSM IV)

 

6. Specyficzne zaburzenia psychiczne

Bezpośrednie szkody psychiczne wywoływane przez badane substancje np. psychozy amfetaminowe

 

7. Powiązane zaburzenia psychiczne

Związane z narkotykami zaburzenia psychiczne np. zaburzenia nastroju występujące w efekcie stylu życia związanego z narkotykami lub ich zażywaniem.

 

8. Utrata dóbr materialnych

Stopień utraty rzeczy materialnych (np. dochód, mieszkanie, praca, osiągnięć edukacyjnych)

 

9. Utrata relacji

Stopień utraty więzi z rodziną i przyjaciółmi.

 

10. Krzywda

Zakres, w jakim stosowanie narkotyku zwiększa prawdopodobieństwo skrzywdzenia innych, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio, np. przemoc (w tym przemoc domowa), wypadki drogowe, uszkodzenia płodu, odpady z narkotyków, wtórne przenoszenie wirusów poprzez krew.

 

11. Przestępczość

Zakres, w jakim stosowanie narkotyku wiąże się lub prowadzi do wzrostu wolumenu przestępczości (niezwiązanej z używaniem i posiadaniem narkotyku) bezpośrednio lub pośrednio (na poziomie populacji, a nie na poziomie indywidualnym)

 

12. Szkody dla środowiska

Zakres, w jakim stosowania i produkcji narkotyków powoduje lokalne szkody dla środowiska np. toksyczne odpady z fabryki amfetaminy, zużyte igły

 

13. Zagrożenia dla rodziny

Zakres, w jakim stosowanie substancji powoduje zagrożenie dla rodziny, np. rozpad rodziny, utrata dobrobytu, utrata perspektywy na przyszłość dzieci, zaniedbywanie dzieci

 

14. Szkody międzynarodowe

Zakres, w którym stosowanie substancji w Wielkiej Brytanii, przyczynia się do szkody na arenie międzynarodowej, np. wylesienia, destabilizacji państw, przestępczości międzynarodowej

 

15. Koszty ekonomiczne

Zakres, w jakim stosowanie narkotyku powoduje bezpośrednie koszty, które ponosi państwo (np. praca służby zdrowia, policji, więzienia, usługi socjalne, straty cła, ubezpieczeń, koszty zapobiegania przestępczość) i kosztów pośrednich (np. utrata produktywności, nieobecności w pracy)

 

16. Wspólnotowość

Zakres, w jakim stosowanie narkotyku powoduje spadek spójności społecznej i spadek reputacji społeczności

Punktacja kryteriów

Narkotyki zostały ocenione w 100 stopniowej skali szkodliwości, 100 punktów przypisano substancją najbardziej szkodliwym w danym kryterium szkodliwości. 0 punktów otrzymały substancje, które nie wykazały żadnej szkodliwości.

Przy ocenianiu zwrócono szczególna uwagę na proporcjonalne i adekwatne do innych substancji oceny. Tak więc, jeśli narkotyk jest oceniany na 50, to powinien być w połowie tak szkodliwy jak ten, który zdobył 100. Zespół ocenił szkodliwość wszystkich substancji we wszystkich kryteriach.

 

Wagi kryteriów

Niektóre kryteria szkód są ważniejsze od innych. Grupa badawcza dokonała precyzyjnej oceny istotności występowania danej szkody – by móc obiektywnie zestawić poszczególne kryteria szkód. Np. 100 punktów dla heroiny w kryterium Powiązana śmiertelność jest równe 80%, czyli 80 punktom z kryterium Specyficzna śmiertelność, które zostało uzanane za najbardziej istotne. Odpowiednie wagi kryteriów zostały wprowadzone do programu, który automatycznie oblicza ważoną ocenę szkodliwości.

 

Źródła finansowania

Sponsor nie miał wpływu na projektowanie badania, gromadzenie, analizę i interpretację danych oraz na pisanie raportu. Autorzy mieli pełny dostęp do wszystkich danych potrzebnych oraz powstałych w badaniu, i ponoszą ostateczną odpowiedzialność za publikację.

 

WYNIKI

tłumaczenie i opracownie: Squart dla KonopiaLeczy.pl & WolneKonopie.org
Źródło: TheLancet.com